MOBBİNG/PSİKOLOJİK TACİZ

 Mobbing, yaygın bilinen tanımı itibariyle yıldırma, bezdirmedir. İş yaşamında da kendini özellikle son yıllarda fazlasıyla dile gelen bir kelime olmaya başladı. İş yerinde sürekli yapılan duygusal taciz veya fiziksel tehdittir. Örneğin, çalışanlara haksız yere eleştiri, kendi yeteneklerinin altında iş verilmesi, bağırılması, alay edilmesi gibi davranışlar şeklinde kendini gösterebilir. Her ne şekilde olursa olsun bu tarz davranışlarla karşı karşıya kalan kişi özgüvenini kaybederek işten ayrılmaya kadar geçen süreci yönetmek zorunda kalmaktadır.

Mobbing  Kelimesinin Etimolojisi

 Latince “Mobile Vulgus” sözcüğünden gelen mobbing kelimesi, kararsız, kalabalık, şiddete yönelmiş gibi anlamlar taşımaktadır.

“Mob” kökünün İngilizce eylem biçimi olan mobbing ise; psikolojik şiddet, kuşatma, taciz, rahatsız etme veya sıkıntı verme anlamı taşımaktadır.  Psikolojik taciz (mobbing) kavramını iş hayatı ile birleştiren Dr.Heinz Leyman’dır.   Leyman’a göre mobbing; Bir veya birkaç kişi tarafından, bir diğer kişiye yönelik, sistematik bir biçimde, düşmanca ve ahlak dışı bir iletişim yöneltilmesi şeklinde ortaya çıkan bir çeşit psikolojik terördür.

  Mobbing duygusal bir saldırıdır. Hedefi ise bir iş yerindeki kişi veya kişiler üzerinde sistematik baskı yaratarak, ahlak dışı yaklaşımlarla performanslarını ve dayanma güçlerini yok ederek, işten ayrılmaya zorlamaktır.

 Bir başka tanıma göre mobbing ;İşyerlerinde bir veya birden fazla kişi tarafından diğer kişi ya da kişilere yönelik gerçekleştirilen, belirli bir süre sistematik biçimde devam eden, yıldırma, pasifize etme veya işten uzaklaştırmayı amaçlayan; mağdur ya da mağdurların kişilik değerlerine, mesleki durumlarına, sosyal ilişkilerine veya sağlıklarına zarar veren; kötü niyetli, kasıtlı, olumsuz tutum ve davranışlar bütünüdür.

 Mobbingin Unsurları

 İşyerinde karşılaşılan her türlü olumsuz davranış psikolojik taciz olarak algılanmamalıdır. İşyerlerinde psikolojik tacizden söz edebilmek için bazı unsurları içermesi gerekmektedir. İşyerlerinde psikolojik taciz aşağıdaki unsurları içermelidir:

 İşyerinde gerçekleşmelidir, Sistemli bir şekilde yapılmalıdır, Süreklilik kazanmış bir sıklıkla tekrarlanmalıdır,  Kasıtlı yapılmalıdır,  Yıldırma, pasifize etme ve işten uzaklaştırma amacını taşımalıdır, Mağdurun kişiliğinde, mesleki durumunda veya sağlığında zarar ortaya çıkmalıdır.

Mobbing Türleri

 DÜŞEY PSİKOLOJİK TACİZ: Üst konumda yer alanların astlarına yönelik olarak gerçekleştirdikleri psikolojik taciz vakalarıdır. Üstler sahip oldukları kurumsal gücü, astlarını ezerek, onları kurumun dışına iterek kullanmasıdır.

 YATAY PSİKOLOJİK TACİZ: İşyerinde psikolojik tacizin fail veya failleri mağdur ile benzer görevlerde ve benzer olanaklara sahip, aynı konumdaki iş arkadaşlarıdırlar. Örneğin; eşit koşullar içinde bulunan çalışanların çekememezliği, rekabet, çıkar çatışması, kişisel hoşnutsuzluklar gibi.

 DİKEY PSİKOLOJİK TACİZ: Çalışanın yöneticiye psikolojik şiddet uygulamasıdır. Nadir görülen bir durumdur. Örneğin, çalışanların yöneticiyi kabullenememesi, eski yöneticiye duyulan bağlılık, kıskançlık gibi.

İşletmelerde ve Kurumlarda Görülen Yaygın Mobbing Davranışları

Yapılan işler sürekli eleştirilir, Kişi umursanmaz ve sanki yokmuş gibi davranılır,Dini ve siyasi görüşleriyle alay edilir,  Hakkında asılsız söylentiler çıkartılır, Hareketleri taklit edilmek suretiyle gülünç duruma düşürülür, Cinsel imalarda ya da sözlü cinsel tacizde bulunulur,  Verilen işler geri alınır, kişinin kendine güveni sarsılır,  Kişinin itibarını ve kariyerini zedelemek için yeteneği dışında işler verilir,  Psikolojik ve fiziksel olarak ağır işlerde görevlendirilir, Acımasız ve zalimce davranış sergilenir,  Gereksiz sorularla karşısındaki rahatsız edilir,  Kendi bildiği yanlış da olsa, doğru olduğunda ısrar edilir, Çalışanlara güvensizlik nedeniyle yetki verilmez,  Azarlayıp küçük düşürerek iş yaptırılır,  Bilerek kötü niyetli ve aşağılayıcı davranışlar sergilenir.